Vaccinatie tegen gele koorts

In een eerder artikel (september 2004) werd uitgebreid ingegaan op de uiterst zeldzame maar levens- bedreigende complicaties na primovaccinatie met het gele koortsvaccin. The “Global Advisory Committee on Vaccine safety” van de WHO (Weekly Epidemiological Record 7/1/ 2005) vermeldt dat er tot op heden 23 bevestigde of mogelijke gevallen van veralgemeende infectie door het vaccin-virus, met optreden van multiorgaanfalen, zijn gerapporteerd. Tweederde daarvan kende een fatale afloop. Recente schattingen van het risico lopen uiteen van 0.04 tot 3 miljoen gevallen per vaccin dosissen. Er is een verhoogd risico vanaf de leeftijd van 60 jaar. Recent werd ook aangetoond dat personen met thymusproblemen een hoger risico lopen: in 4 van deze 23 gevallen was er sprake van een thymusaandoening/ thymectomie. Over bijkomende risicofactoren is niets gekend. Het is dus van groot belang om tot een juiste afweging te komen en alleen die reizigers te vaccineren die werkelijk een risico op besmetting met gele koorts lopen.
Het gele koortsvaccin is als levend afgezwakt vaccin tegenaangewezen bij immunogecompromitteerde mensen die behandeld worden met methotrexaat, cyclosporine, azathioprine, interferon, anti-TNF, enz. De inname van cortisone laat wel vaccinatie toe, op voorwaarde dat de dosering van > 2 mg/kg prednisone en een maximum van 20mg/dag niet overschreden wordt. Hier moet de onderliggende ziekte in de eindbeoordeling opgenomen worden, en speelt uiteraard de co-medicatie (bovengenoemde immuunsuppressiva), andere behandelingen (bv. beenmerg- of orgaantransplantatie), en het al dan niet aanwezig zijn van een primaire of secundaire immuunstoornis/ autoimmuunziekte een rol. V oorafgaand overleg met het gele koorts vaccinatiecentrum is dus absoluut aangewezen vooraleer deze persoon een reis boekt naar een land dat de vaccinatie verplicht of waar een verhoogd besmettingsrisico bestaat.

Vaccinatie tegen Japanse encefalitis

Recent zijn enkele gevallen van Japanse encefalitis bij reizigers gerapporteerd : bij een 49-jarige vrouw uit Nieuw-Zeeland die vijf weken rondtrok in Japan, China en Hong Kong, en bij een Belgisch kind dat enkele weken in Beijing verbleef. Dit onderstreept nogmaals het belang van counseling over het weliswaar zeer geringe, maar toch reële risico op Japanse encefalitis.
Bij reizigers naar endemische gebieden (zie kaart via www.itg.be of www.reisgeneeskunde.be) moet gewezen worden op het belang van antimugmaatregelen zoals voor malaria (de muggen steken overwegend tussen zonsondergang en zonsopgang). Bij expatriates of avontuurlijke reizigers moet vaccinatie overwogen worden. Dit zeer duur vaccin is enkel in welbepaalde vaccinatiecentra beschikbaar. Voor een uitgebreidere uiteenzetting verwijzen we naar de bijgewerkte «handout» op de ITG-website.

Griepvaccinatie

Er is geen aanbeveling voor systematische griepvaccinatie voor reizigers naar risicogebieden waar aviaire influenza heerst onder het pluimvee (en enkele varkens), maar met slechts zeer sporadische humane gevallen en uiterst zeldzame interhumane overdracht (zonder tertiaire gevallen).
De griepvaccinatie beschermt niet tegen de vogelgriep zelf, maar dient enkel om de co-infectie met het klassieke influenzavirus - en zo het risico op mutatie - te vermijden. Wel dient men in de getroffen landen (zie www.oie.net) een bezoek aan pluimvee-kwekerijen en –markten te vermijden. Bovendien is het ten zeerste aangeraden om griepsymptomen onmiddellijk aan een dokter (en aan de gezondheidsautoriteiten) te rapporteren indien men uit een door vogelgriep getroffen gebied terugkomt.

Vaccinatie tegen hepatitis A

Het is nooit te laat om een last minute reiziger nog te vaccineren, zelfs indien hij bij wijze van spreken al onderweg is naar de luchthaven: de onmiddellijke bescherming zal wat lager zijn dan wanneer het vaccin 14 -28 dagen eerder toegediend werd, maar bij eventuele besmetting tijdens de eerste dagen of weken van de reis schat men dat er toch een bescherming is van minstens 80 % (op basis van studies waarbij men rond de 80 % protectie vaststelt bij vaccinatie binnen de 7 dagen na mogelijke besmetting).
Men gaat er van uit dat de bescherming na een volledige vaccinatieserie levenslang is.

Vaccinatie tegen hepatitis B

Recente gegevens suggereren dat sommige non-responders op het vaccin tegen hepatitis B toch een cellulaire immuniteit zouden opbouwen. Over deze hypothese bestaat evenwel geen wetenschappelijke consensus en ze moet dan ook in nieuwe studies verder onderzocht worden. Intussen blijft de aanbeveling om non-responders te beschouwen als potentieel vatbaar voor de infectie bij blootstelling aan het virus. In afwachting van een verbeterd vaccin voor non-responders is het nuttig om hen opnieuw te vaccineren met drie dosissen. De kans op een immuniteitsrespons ligt dan boven de 50%.

Vaccinatietegenmazelen

De WHO wil mazelen wereldwijd elimineren tegen 2010. Voor de niet gevaccineerde personen geboren vóór 1980, die naar een derde wereldland reizen en die klinisch geen duidelijke mazeleninfectie doorgemaakt hebben, moet de vaccinatie voor mazelen aan de reizigersvaccinaties toegevoegd worden (1 inspuiting), om verspreiding van de ziekte tegen te gaan.

Vaccinatietegendifterie

Difterie blijft een risico in Oost-Europa en de landen van de ex-USSR (www.eurosurveillance.org/em/v09n11/0911-227.asp). Voor reizigers naar deze landen blijft het aangeraden om gevaccineerd te zijn. Maar eigenlijk dient elke internationale reiziger immuun te zijn.

Vaccinatietegenrabies

Gedurende de laatste jaren zijn er verschillende rabiësimportgevallen beschreven bij volwassen reizigers en bij kinderen (recent nog in Frankrijk en Duitsland). Net zoals bij Japanse encefalitis, is counseling in verband met hondsdolheid een essentieel onderdeel van het reisadvies geworden. In een aantal gevallen moet vaccinatie worden overwogen. Helaas is er op dit ogenblik in België een bevoorradingsprobleem, zodat voor preventieve vaccinatie bij reizigers voorlopig geen vaccin beschikbaar is. In afspraak met de Hoge Gezondheidsraad wordt druk gezocht naar een oplossing om hieraan zo snel mogelijk te verhelpen. Overwogen kan worden om vaccins uit het buitenland in te voeren.

Vaccinatie tegen meningokokken A,C,Y & W135 meningitis

Op dit ogenblik woeden er epidemieën in de Afrikaanse meningitisgordel (epidemieën zijn mogelijk van eind dec – begin juli).

Vaccinatie tegen poliomyelitis

Er bestaat op dit ogenblik opnieuw risico voor transmissie van poliomyelitis in landen waar de ziekte geëlimineerd was (Nigeria, India, Pakistan, Niger, Afganistan en Egypte). Zelfs bij de Mekkagangers in Saoudie Arabië vreest men dat besmetting mogelijk is. Het blijft dus van het grootste belang om de vaccinatiestatus van de reizigers te controleren en zo nodig te vaccineren.

Tick-borne encefalitis (TBE) of Frühsommer meningo-encefalitis (FSME)

Dit vaccin is nu sinds meer dan een jaar via de apotheek te verkrijgen. Voor de precieze richtlijnen verwijzen we naar www.itg.be. Het is niet duidelijk wanneer boosters moeten gegeven worden na een volledige vaccinatieserie. Men stelt dat een booster om de drie jaar nodig is. Recente follow-up studies leren dat tot 8 jaar na de laatste injectie één enkele booster volstaat. Indien meer dan 10 jaar verstreken is, is het misschien veiliger om een primaire vaccinatie te herstarten. Wellicht geldt ook hetzelfde voor Japanse encefalitis.