Drie onderzoeken bij zwangere vrouwen, gepubliceerd in 2022, hebben de ernst van de ziekte beoordeeld en de effectiviteit van vaccins tijdens de periode van overheersing van de Omicron-variant. Aan de hand van gegevens op populatieniveau onder vrouwen uit Schotland met SARS-CoV-2-infectie tijdens de zwangerschap, ontdekten de auteurs dat, vergeleken met de periode van overheersing van deltavarianten, de omicron-periode geassocieerd was met een significant lager risico op vroeggeboorte en ernstige ziekte tijdens de zwangerschap.
In The Lancet rapporteren José Villar en collega’s bevindingen van een prospectieve cohortstudie waarin de ernst van de ziekte en de effectiviteit van vaccins bij zwangere vrouwen in 18 landen tijdens de omicron-periode werden beoordeeld. De auteurs vergeleken 1545 zwangere vrouwen met een door het laboratorium bevestigde SARS-CoV-2-infectie met 3073 ongeëvenaarde controles die achtereenvolgens uit hetzelfde ziekenhuis waren gerekruteerd. Zwangere vrouwen met COVID-19 hadden een matig verhoogd risico op maternale morbiditeit en perinatale morbiditeit. De auteurs vonden geen verhoogd risico op neonatale morbiditeit. In overeenstemming met onderzoeken onder de algemene bevolking was het risico op ernstige ziekte lager in vergelijking met onderzoeken die waren gedaan voordat de omicron-variant de overhand had.
Deze studie rapporteert ook beschermende effecten van vaccinatie tegen ernstige maternale complicaties tijdens de omicron-periode, voortbouwend op schaars bewijs tot nu toe.
De effectiviteit van het COVID-19-vaccin tegen ernstige complicaties (ernstige symptomen, verwijzing naar een hoger niveau van zorg, opname op de IC en overlijden), tijdens de omicron-periode, was 48% na de primaire reeks en nam toe tot 76 % met een boosterdosis. Met name de effectiviteit tegen progressie tot ernstige complicaties bij vrouwen met een SARS-CoV-2-infectie was 74% na de primaire serie en 91% na een boosterdosis. Ontvangst van een monovalente mRNA-booster was 81% effectief in het voorkomen van ernstige complicaties van COVID-19 bij alle vrouwen en 94% effectief in het voorkomen van progressie naar ernstige complicaties bij mensen met SARS-CoV-2-infectie.
Sterke punten van deze studie zijn onder meer de grote internationale steekproefomvang. Een belangrijke beperking van het onderzoek is dat de meeste zwangere vrouwen besmet raakten in het derde trimester (mediane zwangerschapsduur 36,7 weken), wat kan wijzen op vertekening van de vaststelling en de generaliseerbaarheid van de bevindingen beperkt tot vrouwen die besmet zijn in het eerste en tweede trimester van de zwangerschap. Hoewel de auteurs de cumulatieve incidentie van SARS-CoV-2-infectie beoordeelden onder degenen die in de loop van de tijd waren gevaccineerd, hielden ze geen rekening met de tijd sinds vaccinatie of afnemende immuniteit in hun schattingen van de effectiviteit van het vaccin. Daarom is de verhoogde effectiviteit van een boosterdosis tegen ernstige complicaties waarschijnlijk gedeeltelijk, te wijten aan het afnemen van de immuniteit van de primaire vaccinreeks, wat het belang van boosterdoses na voltooiing van de primaire COVID-19-vaccinatie verder benadrukt.
Tijdens de omicron-periode blijft het cruciaal om duidelijk te maken dat COVID-19-vaccinatie in de eerste plaats ernstige ziekte voorkomt, waaronder ziekenhuisopname en overlijden, bij de algemene bevolking. COVID-19-vaccinatie bij zwangere vrouwen is effectief tegen ernstige ziekten en complicaties tijdens de omicronperiode, maar de immuniteit neemt na verloop van tijd af. De ontvangst van een booster, ongeacht het type ontvangen primaire serie, was zeer effectief.

Bron: Ellington S & Jatlaoui TC. Comment. COVID-19 vaccination is effective at preventing severe illness and complications during pregnancy. The Lancet. 2023. 401(10375): 412-413
DOI:https://doi.org/10.1016/S0140-6736(22)02613-7